Đón dâu lúc nửa đêm

Tham gia : 30/10/2008


	Trăng treo trên sườn núi Khe Cảy (xã Bắc Lãng, huyện Đình Lập, Lạng Sơn). Sương đọng trên từng chiếc lá. Trên đường mòn sâu thẳm dẫn vào thung, mọi người hú từng hồi chờ chàng trai từ bản làng Tiên Yên, Móng Cái (Quảng Ninh) đến đón dâu. Lễ rước dâu. Ảnh: Kiên Cường Trời đất như căng tròn trong thời khắc giao hoà. Cõng cô dâu ra cửa Bản Khe Cảy có trên 20 nóc nhà, toàn bộ là người Dao Thanh Y. Họ sống sum vầy, đoàn kết trên những rẻo núi, lưng đồi chạy men theo suối. Hôm nay là ngày hạnh phúc của cô dâu Lý Thị Thu. Mọi người kéo đến gia đình cô để ăn mừng Ay cón (đám cưới). Thu được hai người phù dâu là bạn thân trang điểm từ chập tối. Bộ quần áo có nhiều tua tím, đỏ khoác lên người nom duyên dáng. Chiếc khăn đội đầu hoa văn màu sắc sặc sỡ, đính nhiều miếng bạc. Hai phù dâu cũng xúng xính khăn, áo của người Dao. Cô dâu được trang điểm nổi bật hơn và đặc biệt là khăn che mặt luôn có ở bên tay. Kim đồng hồ chỉ gần 24 giờ. Trên đường xuất hiện một nhóm người. Đi đầu là ông mối, sau đó là chú rể có chiếc ô trên đầu và đoàn đón dâu bên nhà trai. Bỗng trước cửa chính xuất hiện một nhóm phụ nữ căng chiếc dây màu mận chín. Một điệu hát vang lên: Nom anh rất thân thiết, nhưng xin hỏi, anh từ đâu đến? Muốn chúng tôi giúp điều gì? Ông mối bên nhà trai đáp: Tôi thay mặt chàng trai hùng dũng, đến nơi đây chạm mặt, xin hoa. Xin mở rộng đường ra để chúng ta cùng chung bước. Cuộc hát đối diễn ra chừng mươi phút mới thôi. Ông mối bị các cô xúm lại đấm nhưng ông này không được kháng cự lại, tay cầm chiếc khăn đỏ quay, khua chân mấy lần chào mọi người. Hai phù rể giữ chắc khay rượu trên tay để không bị các cô gái cướp mất; nếu bị cướp sẽ mất tiền chuộc. Lúc này, cửa chính rộng mở, một chàng trai bên nhà cô dâu cõng cô dâu ra ngoài. Cô dâu e thẹn lấy khăn che mặt. Người ta thì thào rằng, người cõng cô dâu phải khoẻ mạnh, có đức độ trong dòng họ. Chú rể tiến đến gần cô dâu, cũng lấy chiếc khăn trong túi, che mặt. Họ cùng đi về phía gian bếp. Đây là nơi làm lễ chính. Người Dao Thanh Y coi bếp là nơi quan trọng, đến cúng lễ nơi đây là nghi lễ bắt buộc để cầu thần bếp, thần lửa ban cho sự no ấm, sung túc. Thầy Mo đón đôi uyên ương rồi trịnh trọng dẫn đến một chiếc bàn để chính giữa bếp, trên đó đặt đôi bát, trong bát có miếng gan lợn, hai chén rượu, hai đôi đũa liền kề. Ngoài cùng là hai chiếc đèn dầu thắp sáng. Một anh bạn người bản địa giảng giải cho tôi biết, gan, tim gia súc, gia cầm được người Dao rất coi trọng, coi đó là của quý, nhất là trong Lễ hợp cẩn thì không thể thiếu. Nó thể hiện thần linh đến chứng giám cho vợ chồng trẻ. Ông thầy làm lễ lầm rầm chừng hai chục phút. Mọi người nín lặng dõi theo. Hai phụ dâu dẫn lối cho Thu đi theo chàng rể đúng ba vòng quanh mâm lễ. Thầy Mo làm phép rồi nói vang vào vách núi: Mời lên nhà, cùng mọi người chứng kiến. Đôi bạn trẻ sánh vai nhau lên gian nhà chính. Lúc này, hai họ tập trung đông đủ. Trai làng, gái bản được dịp ngồi bên nhau bên chén rượu, chén chè chuẩn bị một đêm giao duyên, tâm tình. Sóng sánh câu hát đối Cõng dâu ra cửa Khi chàng rể, cô dâu ngồi vào bàn uống nước (chính diện bàn thờ), ông mối bên nhà trai mang một nắm tiền bạc hoa xoè làm sính lễ trao cho đại diện nhà gái. Nhà gái cất tiếng Pả Jung (hát đối đáp). Ông mối hát đối lại. Khi trọn vẹn đôi đường, trai tài, gái sắc làm lễ bái đường rồi gỡ khăn ra khỏi mặt. Cô dâu được dẫn vào buồng tiếp tục trang điểm. Khi đó, phần nghi lễ quan trọng bắt buộc coi như kết thúc. Chủ nhà mời khách quý hai họ uống rượu và ăn gan luộc. Một lát sau cô dâu cùng chú rể xuất hiện, ngồi ở vị trí chính giữa nhà. Lúc này, nhà trai chuẩn bị một đội nhạc gồm trống, thanh la và ba cây kèn. Tiếng kèn Pí lè gọi bạn tình dập dìu trong đêm. Tiếng cười, tiếng nói, tiếng hát giao duyên sôi nổi, say mê. Trong câu hát e thẹn, Lý Thị Thu kể rằng, trong một lần xuống chợ phiên vào dịp xuân sang năm ngoái đã gặp một ánh nhìn. Chàng trai dân tộc Dao người bên Tiên Yên, Móng Cái tỉnh bạn Quảng Ninh say mê đôi mắt biết nói của Thu. Họ hò hẹn, trao duyên trên đồi có cây lau, cây bò quấn quýt. Dưới khe, suối như ngừng chảy. Bầu trời xanh vời vợi. Mấy mùa trăng sau, tại khu rừng già trước bản, Thu nhận lời yêu chàng trai. Cầm bát rượu có hai giọt máu trích từ ngón tay mỗi người để làm tin, sơn nữ Thu hát trong veo hứa hẹn: Giàng sấy dùn dẩm tấu púi/Liầu tài khoà chấy kíp khoa vìn (dịch nghĩa: Đêm nay trao trọn tình đôi lứa. Chớ để buông trôi theo gió mây. Tình có chân thành tình sống mãi. Trọn đời duyên kiếp chẳng lung lay). Họ đến nhà nhau ra mắt cha mẹ. Tháng trước, chàng trai đến nhà người yêu làm lễ Nhân chảy mưng xà (lễ đặt chân gà) gồm đôi gà trống, mái, hai chai rượu, đôi ống gạo để chạm ngõ, xin tuổi cô dâu để thầy Mo chọn ngày. Sau lễ đính hôn, đôi bạn trẻ vui mừng vì trên đường về không gặp rắn bò ngang đường, hoẵng kêu, nhện sa, người cuốc đất, như vậy là tốt, hợp duyên. Bên bàn nhà gái, có ba, bốn cô gái cất tiếng chào mời. Phía nhà trai tụm lại, tìm lời hay, ý đẹp đáp lời. Khi mặt trời ló rạng trên đỉnh Pi-oóc, cuộc hát mới dứt. Mọi người sửa soạn bữa cơm chính, tổ chức lễ rước dâu. Ra cửa. Cô dâu lại được chàng trai tuấn tú trong dòng họ cõng ra đầu ngõ. Từ đây, Lý Thị Thu nép vào phù dâu đi theo chú rể. Hai miếng gan lợn được một người tin cẩn của nhà trai gói cẩn thận rồi gánh đi trước đôi bạn trẻ. Khi động phòng, họ sẽ được nếm thử. Ăn miếng gan này sẽ mạnh khoẻ, may mắn và con cháu đầy nhà.

Chữ Ký của HắcLong